Hieroglify to potoczna nazwa starożytnego pisma egipskiego.
Nazwa Hieroglify wywodzi się z greki i oznacza święte znaki.
Tajemnicę pisma rozwiązał dopiero w 1822 roku francuski filolog Jean-Francois Champollion odczytując egipskie hieroglify na podstawie inskrypcji z Kamienia z Rosetty i analizy języka koptyjskiego. Niezwykle pomocne były materiały przywiezione przez przyjaciela Champollion-a architekta Jean Nicolas Kuyot-a z podróży po Egipcie jaką odbył w latach 1818-1819 oraz skopiowane inskrypcje z odnalezionego w 1815 roku obelisku z File.
Na słynnym kamieniu pochodzącym z czasów ptolomejskich /ok 196 r.p.n.e./ nazwanym od miejsca odnalezienia Kamieniem z Rosetty /obecnie al Raszid/ zachowały się inskrypcje o tej samej treści w trzech językach: hieroglificznym, demotycznym i greckim.
Treścią był dekret wydany przez kapłanów egipskich dla uczczenia faraona Ptolemeusza V.
Porównanie pozwoliło na ostateczne rozszyfrowanie hieroglifów.
Księga Champollion-a z 1824 roku "Zarys systemu hieroglificznego" zawiera całość osiągnięć uczonego opisującą budowę pisma.
Hieroglify starożytnego Egiptu odzwierciedlają znaki fonetyczne /fonogramy/do zapisu języka.
Struktura tego języka jest charakterystyczna dla języków afroazjatyckich, bazujących na rdzeniu spółgłoskowym gdzie samogłoski są pomijane.
Hieroglificzne znaki spółgłoskowe oznaczały jedną, dwie lub nawet trzy spółgłoski.
Oprócz fonogramów uzupełnieniem pisma były ideogramy - hieroglify o wartości obrazkowej.
Znaki te odzwierciedlały wyobrażenia przedmiotu lub czynnościi nie przenosząc żadnej informacji fonetycznej.
Ideogramy występują jako znaki pojedyncze lub podwójne.
Dopełnieniem starożytnego egipskiego alfabetu hieroglificznego były znaki objaśniające determinatywy.
Zanaki te umieszczane były obok słów-obrazków w celu podkreślenia bądź wskazania ich znaczenia np. imiona bóstw były poprzedzane znakiem siedzącej figurki boga a nazwy miast poprzedzał hieroglif słowa "miasto".

Hieroglify czytane były poziomo - od prawej do lewej lub odwrotnie.
O kierunku odczytywania decydował kierunek w jakim zwrócone były znaki.
Możliwy był też zapis pionowy z góry na dół.
Rozwój pisma egipskiego trwał przez tysiąclecia a jego początki datowane są na ok IV tysiąclecie p.n.e.
Pierwotne piktogramy - obrazki symbolizujące - ryte na kamieniach przekształciły się w ideogramy - znaki pisma wyrażające konkretne przedmioty lub pojęcia.
Następnie pojawiły się fonogramy - znaki wyrażające konkretne głoski a po nich determinatywy - znaki objaśniające umieszczane obok wyrazu określanego.
Ta naturalna ewolucja a w konsekwencji zmiany w piśmie sprawia ze pomimo odkryć Champollion-a i innych badaczy, hieroglify starożytnego Egiptu kryją nadal jeszcze wiele tajemnic a sens niektórych znaków jest do dzisiaj sporny lub nawet nie jest znany.
Niewątpliwie największe problemy występują w odniesieniu do początków pisma.
Wiedza o hieroglifach jest aktualnie dużo bardziej rozwinięta niż w czasach Champoliona, jednak na pełne poznanie i jednoznaczne odczytanie wszystkich tekstów i inskrypcji przyjdzie nam jeszcze trochę poczekać.

Kartusze
W kartuszach zapisywano dwa najważniejsze imiona królewske.
Właśnie analiza kartuszy a konkretnie kartusza Kleopatry przez Jean-Francois Champollion doprowadziła do rozwiązania zagadki hieroglifów egipskich.


Kamień, Papirus, Pisarze - Skrybowie
Pismo hieroglificzne ulegając zmianom przetrwało od okresu Starego Państwa aż do czasów rzymskich.
Pierwotnie hieroglifami zapisywano wszelkiego rodzaju teksty, religijne i świeckie, na różnych rodzaju materiałach pisarskich.
Wraz z rozwojem pisma zaczęto traktować hieroglify kute w kamieniu i skale jako pismo ornamentalne, związane głównie z treściami religijnymi.
Ewolucja egipskich hieroglifów nastąpiła dzięki upowszechnianiu wiedzy i rozwojowi w coraz szerszych kręgach społeczeństwa /kapłanie, skrybowie - pisarze/ oraz dostępnośći papirusu który, stał się wyjątkowo trwałym nośnikiem pisma.
Łodygi papirusu krojone w pasy które układano w warstwy przekładane w poprzek względem siebie jedna na drugą.
Naturalne soki papirusu kleiły i usztywniały powstały w ten sposób arkusz.
Na takie arkusze nanoszono pigmentami teksty pisane. Do zapisu na papirusach używano trzcinowych pędzelków.
Wraz z rozpowszechnieniem pisma na papirusach nastąpiła gwałtowna ewolucja styli pisma hieroglificznego.
Już w czasach starożytnych określono trzy podstawowe style pisma: /wg. traktatu Klemensa z Aleksandrii/: epistolarny - demotyczny, hieratyczny i hieroglificzny.
Styl Hieratyczny - był stylem o coraz bardziej uproszczonej formie.
Styl Demotyczny - Epistolarny
był stylem starannego kaligrafowania /przez kapłanów / w którym znaki uproszczono tam dalece że zupełnie nie przypominają pierwotnych hieroglifów - piktogramów.

Cyfry, liczby
W starożytnym Egipcie funkcjonował system dziesiętny.
Specjalne znaki symbolizowały cyfry: 1, 10, 100, 1000 i 10000.

Wykonywano operacje tzw. ułamkach egipskich.
W ułamkach w liczniku zawsze występuje 1, czyli przykładowo występowały ułamki: 1/2, 1/3, 1/4, 1/5, 1/6 itd.

Praca zbiorowa pod red. Jadwigi Lipińskiej
Tajemnice papirusów
wydawca: Ossolineum
miejsce wydania: Wrocław
data wydania: 2005
liczba stron: 276
Prawdą jest, że tylko zawód pisarza dawał szansę na zrobienie kariery nawet przez stosunkowo nisko urodzonych młodych ludzi. Wykształcony pisarz w sprzyjających warunkach mógł aspirować do najwyższych stanowisk.
Pisarz był przede wszystkim urzędnikiem państwowym zajmującym się prowadzeniem zapisów wszelkiego rodzaju, ale oprócz notowania swych relacji, rachunków, tekstów prawniczych, listów, traktatów matematycznych i chirurgicznych, tworzył literaturę – powieści, poematy, wiersze liryczne, hymny, medytacje, nauki i lamentacje. Najstarsze teksty literackie pochodzą ze Średniego Państwa (m.in. Złamany życiem, Opowieść Sinuheta, Wymowny wieśniak).
Książka przedstawia tajemnice staroegipskich papirusów oraz inskrypcji, począwszy od zarania pisma aż po literaturę Okresu Późnego.
Autorzy przedstawiają jakich materiałów i przyborów piśmiennych używali starożytni Egipcjanie, jakie gatunki literackie uprawiali, a także jaka była pozycja pisarza w egipskim społeczeństwie.